Γράφει ο Νικόλαος Ι. Δημητρίου
Εκπαιδευτικός
Δημοσιογράφος – Συγγραφέας
Εδώ και λίγα χρόνια έπεσε στα χέρια μου ο πρώτος χάρτης του Δήμου Ζωγράφου. Ουσιαστικά είναι μια χαρτογραφική αποτύπωση, που έγινε το 1908, των κτημάτων των Ζωγραφαίων, με τους γύρω δρόμους, και των άλλων κτημάτων της ευρύτερης περιοχής. Παρουσιάζουμε εδώ, τόσο τον χάρτη, όσο και αυτή την πρώτη χαρτογραφική αποτύπωση, που θα συμπεριληφθεί και στο βιβλίο με τίτλο: «Οδωνύμια του Δήμου μας: Κουπόνια-ΖΩΓΡΑΦΟΥ-Γουδί», που σε λίγες μέρες, με την αρωγή του Δήμου μας, και ιδιαίτερα της Δημάρχου κ. Τίνας Καφατσάκη, θα είναι κτήμα όλων μας.
«Οι πρώτοι δρόμοι του Δήμου μας, από τον χάρτη του 1908: Σύμφωνα με τον πρώτο χάρτη του Δήμου μας , διαστάσεων 160 εκ. Χ 83 εκ, που φέρει τον τίτλο: ΚΤΗΜΑΤΑ – ΙΩΑΝΝΟΥ Σ. ΖΩΓΡΑΦΟΥ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Ι. ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ι. ΖΩΓΡΑΦΟΥ – Εν Αθήναις τη 8 Δεκεμβρίου 1908 – ο Μηχανικός, Π. Κλημήτσας (ΚΛΙΜΑΞ = 1: 2000), οι δρόμοι με ονοματοθεσίες είναι ελάχιστοι. Συγκεκριμένα δεκαπέντε τον αριθμό. Η κεντρική λεωφόρος του Δήμου μας, χαραγμένη από τότε, ονομάζεται ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ, και ταυτίζεται με την σημερινή ΛΕΩΦΟΡΟ ΠΑΠΑΓΟΥ. Στο αρχικό σχέδιο, τελειώνει λίγο νωρίτερα και συνεχίζει δεξιά σαν ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ, που ταυτίζεται με την σημερινή Γρ. Κουσίδη. Όμως στον ίδιο χάρτη με άλλο χρώμα, κόκκινο συγκεκριμένα, είναι σχεδιασμένη η σημερινή κατάληξή της, στην τότε ΡΟΤΟΝΤΑ. Επίσης κεντρικός και μεγάλος δρόμος στον χάρτη του 1908, είναι η ΟΔΟΣ ΥΜΗΤΤΙΟΥ, που ταυτίζεται με την σημερινή Γ. Ζωγράφου. Παράλληλες προς την τότε Λεωφόρο Ζωγράφου, και προς βορρά διακρίνουμε άλλες δυο οδούς, πρώτη παράλληλος η ΟΔΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΥ που ταυτίζουμε με την σημερινή Ιωάννου Θεολόγου, και δεύτερη παράλληλος η ΟΔΟΣ ΘΕΡΑΠΟΝΤΑ που ταυτίζουμε με την Ελ. Βενιζέλου. Επίσης την ΛΕΩΦΟΡΟ ΖΩΓΡΑΦΟΥ και την ΟΔΟ ΘΕΡΑΠΟΝΤΟΣ, ενώνουν πέντε πάροδοι, τέμνοντας φυσικά κάθετα την ΟΔΟ ΘΕΟΛΟΓΟΥ. Η ΠΑΡΟΔΟΣ ΠΡΩΤΗ, ΔΥΕΤΕΡΑ, ΤΡΙΤΗ, ΤΕΤΑΡΤΗ και ΠΕΜΤΠΗ, που τις ταυτίζουμε αντίστοιχα με τις σημερινές οδούς, Γ΄ Ορεινής Ταξιαρχίας, Ευθύμιου Κλάδου, Ευρυσθένους, Λοχαγού Σισμάνη και Αντιφάνους. Παράλληλες με την ΟΔΟ ΥΜΗΤΤΙΟΥ, είναι χαραγμένες όλες σημερινές οδοί, αλλά μόνο μια φέρει όνομα, η ΟΔΟΣ ΝΩΝΑΚΡΙΔΟΣ, που είναι και η πρώτη παράλληλος, και ξεκινά από το μέσον του σημερινού, αλλά και τότε Κτήματος με τις Βίλες των Ζωγραφαίων, και την ταυτίζουμε με την σημερινή Αγίας Ελένης. Άλλες τρεις μικροί οδοί, κάθετοι στην μεγάλη, ΟΔΟ ΥΜΗΤΤΙΟΥ, είναι η ΠΑΡΟΔΟΣ ΚΥΠΑΡΡΙΣΩΝ η ΟΔΟΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ, και η ΟΔΟΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, που τις ταυτίζουμε αντίστοιχα με τις σημερινές, Αναστασάκη, Μενίππου και Λυκάβου ή Αγίου Γεωργίου. Ακόμα η ΟΔΟΣ ΑΡΙΣΤΕΑΣ, που την ταυτίζουμε με την σημερινή οδό Ανθέων. Στον χάρτη αποτυπώνεται και το τότε, δηλαδή το 1908, ιδιοκτησιακό καθεστώς του Ζωγράφου. Σαν ΝΥΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΩΝ ΙΩΑΝΝΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ, αποτυπώνεται το νότιο κομμάτι του χάρτη, ενώ το βόρειο αποτυπώνεται σαν ΚΤΗΜΑ ΒΟΥΡΝΑΖΟΥ, το δυτικό αποτυπώνεται σαν ΚΤΗΜΑ ΤΣΙΓΚΡΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ, το βορειοανατολικό σαν ΚΤΗΜΑΤΑ ΜΟΝΗΣ ΑΣΩΜΑΤΩΝ (ΣΠΗΛΙΕΣ) ΕΚΝΙΚΗΘΕΝΤΑ ΥΠΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΩΝ ΠΕΤΡΑΚΗ, και τέλος το τελευταίο προς την δύση κομμάτι αποτυπώνεται σαν ΤΕΜΑΧΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΩΝ ΚΟΝΙΑΡΗ ΝΥΝ ΚΩΝΣΤ. Ι. ΖΩΓΡΑΦΟΥ. Επίσης αποτυπώνονται στο χάρτη και μάλιστα ευδιάκριτα, το ΡΕΜΑ ΚΑΛΛΙΡΟΗΣ και το ΡΕΜΑ ΑΣΤΕΡΙΟΥ, τα οποία και συναντώνται στο ύψος της Πλατείας Ελευθερίας στο Γουδί.»
Ο πρώτος χάρτης του Δήμου μας με πλούσιο αρχειακό υλικό (έγγραφα αλλά και άλλους χάρτες και σχέδια), που αφορά την συγκρότηση του Δήμου Ζωγράφου ανήκει σε συλλέκτη, και θα μπορούσε να συγκροτήσει το «ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΔΗΜΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ» ή το «ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΟΛΕΩΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ».
