Η παιδική ηλικία του ανθρώπου είναι μια ηλικία γεμάτη ερεθίσματα τα οποία διαδραματίζουν σπουδαίο, αν όχι καθοριστικό, ρόλο στην μετέπειτα πορεία του. Τα παιδιά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους ανακαλύπτουν και εξερευνούν τον κόσμο γύρω τους, θα μπορούσαμε να τα παρομοιάσουμε με σφουγγάρια που απορροφούν τεράστιες ποσότητες πληροφορίας κάθε μέρα, εφόσον πράγματα που μοιάζουν απλά και συνηθισμένα για εμάς τους ενηλίκους για εκείνα είναι πρωτόγνωρα. Επομένως απουσιάζει η κριτική σκέψη και τα παιδιά δέχονται άκριτα και αφιλτράριστα γνώσεις και πληροφορίες από οποιοδήποτε μέσο με το οποίο έρχονται σε επαφή.
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως μέσα από αυτή τη διαδικασία ελλοχεύει κίνδυνος και αυτό γιατί , αν τα ερεθίσματα που παίρνουν δεν είναι αυτά που θα έπρεπε να παίρνουν τότε υπάρχει η πιθανότητα να επηρεαστούν σε τέτοιο βαθμό ώστε να προκληθούν ανεπανόρθωτες ζημιές στο ψυχισμό τους, τις οποίες θα φέρουν στην μετέπειτα ζωή τους. Υπάρχουν περιπτώσεις που η τηλεόραση έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην ψυχοσύνθεση και στην κοινωνικοποίηση των παιδιών, εφόσον συχνά συγχέουν αυτά που βλέπουν στην τηλεόραση με την πραγματικότητα. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας δυσκολεύονται να διακρίνουν το πραγματικό από το φαινομενικό (MichaelCole&Sheila R. Cole, η ανάπτυξη των παιδιών, Β΄ τόμος).
Η Πλαστικότητα του Εγκέφαλου στην Νηπιακή Ηλικία
Στην ηλικία των 2 ετών ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει ολοκληρωθεί στο 75% του συνολικού του βάρους. Με λίγα λόγια, τα παιδιά ξεκινούν να εμφανίζουν την συμβολική σκέψη και να κάνουν χρήση της γλώσσας (Νευροανάπτυξη, 2013). Όταν το παιδί φτάσει στα 6 του χρόνια ο εγκέφαλος θα έχει φτάσει το 90% (Ηuttenlocher, 1994. Lecours,1982). Σύμφωνα με τoυςMichael&SheilaR. Cole, πολύ σημαντική διεργασία θεωρείται η διαδικασία της μυελίνωσης η οποία συνθέτει τα θεμέλια για την γνωστική ανάπτυξη των παιδιών. Η μυελίνωση είναι η διαδικασία κατά την οποία,η μυελίνη που είναι μία λυποειδής ουσία που καλύπτει τον νευράξονα των εμμύελων νευρικών ινών, αυξάνει τα ποσοστά λειτουργικότητας των νευρώνων (Βικιπαίδεια,Μυελίνη).Ακόμη τα κύτταρα του νευρικού συστήματος βρίσκονται σε διαρκεί αλληλεπίδραση με το περιβάλλον δηλαδή αποθηκεύουν τα ερεθίσματα με τα οποία έρχονται σε επαφή και στην συνέχεια προκαλεί μία διαδικασία ανακατάταξης των εγκεφαλικών δομών. Είναι σωστό να επισημάνουμε πως η δομή και η λειτουργία του εγκεφάλου διαμορφώνεται σύμφωνα με το γονιδιακό προγραμματισμό που ενέχει ο άνθρωπος. Η πλαστικότητα του εγκεφάλου που είναι και το κύριο θέμα της ενότητας αυτής είναι ο τρόπος που αλλάζουν τα νευρικά κύτταρα και τα νευρωνικά δίκτυα όσο αναφορά την δομή τους, τις διασυνδέσεις τους και την λειτουργία τους. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε από παράγοντες που αφορούν το εσωτερικό του οργανισμού (γενετικές ρυθμίσεις, βλάβες) είτε παράγοντες που αφορούν το περιβάλλον (ερεθίσματα). Η πλαστικότητα του εγκεφάλου αφορά περισσότερο τα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου εφόσον εκείνα τα χρόνια δεν έχει διαμορφωθεί το νευρικό σύστημα σε μεγάλο βαθμό. Επομένως η αλληλεπίδραση του παιδιού με την οικογένεια, με την φύση, με το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον επηρεάζει άμεσα την ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου σε όλο το ηλικιακό φάσμα. (Σύγχρονα θέματα Νευροψυχολογίας, Α.Καραπέτσας, Εκδόσεις Εργαστηρίου Νευροψυχολογίας, Βόλος, 2011)
Συνέντευξη SergeTisseron
Στην συνέντευξη του Γάλλου Ψυχαναλυτή SergeTisseron, κορυφαίου ψυχαναλυτή της Γαλλίας που δόθηκε στην δημοσιογράφο Μάχη Μαργαρίτη (21/1/16), γίνεται λόγος για το επίμαχο θέμα που έχει απασχολήσει αρκετά γονείς και εκπαιδευτικούς το παιδί και την τηλεόραση. Συγκεκριμένα το 2008 ανέπτυξε τον κανόνα <<3-6-9-12>> σύμφωνα με τον οποίο το παιδί δεν έπρεπε, να βλέπει τηλεόραση πριν τα τρία του χρόνια, να παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια πριν τα έξι, να έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο πριν τα 9 και να ασχολείται με τα κοινωνικά μέσα πριν τα 12. Ο κανόνας αυτός γνωστοποιήθηκε έγινε αποδεκτός από την Γαλλική Ένωση Παιδιάτρων το 2011. Ο Γάλλος ψυχαναλυτής αναφέρει πως η τηλεόραση δεν προσφέρει τίποτα θετικό σε ένα παιδί μικρότερο των τριών ετών, αντίθετα του προκαλεί κακό, εφόσον σε αυτήν την ηλικία τα παιδιά έχουν ανάγκη την δημιουργία και βελτίωση της ικανότητας της συγκέντρωσης και της προσοχής. Αυτές οι λειτουργίες δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν και να βελτιωθούν σε ένα περιβάλλον γεμάτο θορύβους όπως αυτών της τηλεόρασης, η οποία μένει ανοιχτή για ένα μεγάλο χρονικό ακαθόριστο διάστημα και αποσπά το παιδί από οποιαδήποτε άλλη ουσιαστική ενασχόληση. Αναφέρει πως οι γονείς δεν έχουν συνειδητοποιήσει την σοβαρότητα της κατάστασης χωρίς να έχουν δώσει την πρέπουσα σημασία σε αυτό το ‘’ μέσο ψυχαγωγίας-ενημέρωσης’’. Τέλος τονίζει ότι η κατάσταση αυτή τρέφεται από τις ελλιπής κοινωνικές δομές εφόσον οι γονείς δουλεύουν πολύ και οι δύο και το παιδί μένει κατά κάποιο τρόπο ανεξέλεγκτο μπροστά στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης & Ψυχαγωγίας, σε μεγαλύτερη ηλικία στο internetκαι στα ηλεκτρονικά παιχνίδια (Ερτ,2016)
Θετικές και Αρνητικές επιδράσεις της τηλεόρασης
Σύμφωνα με την ψυχίατρο παιδιών και εφήβων Κ. Προκοπάκη η τηλεόραση έχει δύο όψεις την θετική και την αρνητική πλευρά. Είναι γνωστό ότι τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Ψυχαγωγίας επηρέασαν το κοινωνικό περιβάλλον του 20ο αιώνα. Ωστόσο αναφέρονται έντονα οι ανησυχίες των γονέων για τις επιπτώσεις της τηλεόρασης στην υγεία των παιδιών τους και στην κοινωνικοποίηση τους. Το μέσο αυτό πέρα από αρνητικά έχει και θετικές πτυχές εφόσον ενημερώνει το κοινό για διάφορες κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις, διαθέτει προγράμματα εκπαιδευτικά όπως αυτό μπορεί να είναι ένα δοκιμαντέρ, μία αξιόλογη συνέντευξη και ψυχαγωγεί με διάφορα πολιτιστικά προγράμματα. Ωστόσο οι αρνητικές πτυχές είναι πιο πολλές εφόσον έχουν παρατηρηθεί ότι η τηλεόραση προκαλεί τα εξής:
Βία
Φόβος
Απευαισθητοποίηση
Ανέφερα επιγραμματικά αυτά που αφορούν την ηλικία που μελετάμε (προσχολική ηλικία) πιο έντονα εφόσον η ψυχίατρος αναφέρει και άλλα όπως είναι η χρήση ουσιών (αλκοόλ, καπνός), παχυσαρκία, πρόωρη σεξουαλική ζωή κ.α. Η βία που αναφέρω πιο πάνω είναι από τις πιο σημαντικές επιπτώσεις της τηλεόρασης στην παιδική ηλικία εφόσον τα παιδιά γίνονται θεατές σε περιεχόμενα τέτοιου είδους με αποτέλεσμα να υιοθετούν παραβατικές και βίαιες συμπεριφορές. Ένα παιδί 3-4 ετών δεν έχει αναπτύξει την κριτική σκέψη να ξεχωρίσει τι είναι σωστό τι λάθος, τι είναι ψέμα τι αλήθεια, με αποτέλεσμα να δέχεται άκριτα όλα αυτά τα ερεθίσματα και να τα ενστερνίζεται . Επίσης υλικό βίας προκαλεί στο παιδί έντονο το αίσθημα του φόβου που εμφανίζεται με εφιάλτες με τον φόβο να μείνει μόνο του και με ανασφάλειες. Αυτό το αίσθημα στο πέρας του χρόνου δημιουργεί έναν μόνιμο φόβο στο παιδί για τον κόσμο που λειτουργεί κατασταλτικά την διαδικασία κοινωνικοποίησης του μετέπειτα. Μία ακόμη επίπτωση σύμφωνα με την Κ. Προκοπάκη είναι η απευαισθητοποίηση, είναι η μη- συνειδητή διαδικασία η οποία μετά από μακροπρόθεσμη έκθεση του παιδιού σε υλικό βίας του δημιουργεί την ανοχή, την απάθεια και την αδιαφορία για τα συναισθήματα των άλλων. Τέλος , η βία εμφανίζεται σε μεγάλο βαθμό και μέσο των κινουμένων σχεδίων που θεωρούν οι περισσότεροι γονείς ότι είναι ακίνδυνοι. Σε αυτό το είδος υπάρχουν χαρακτήρες με χιούμορ, ελκυστικοί κάνοντας ‘’δικαιολογημένη βία’’ , για παράδειγμα ο καλός επιτίθεται στον κακό, η οποία δεν παύει να είναι βία (Κ. Προκοπάκη, ΜΜΕΨ, Επιδράσεις στα παιδιά και στους εφήβους,)
Βιβλιογραφικές πηγές:
Michael&SheilaR. Cole,<< Η ανάπτυξη των παιδιών >>, Β΄τόμος, Εκδόσεις, Γιώργος Δαδράνος
Σύγχρονα θέματα Νευροψυχολογίας, Α.Καραπέτσας, Εκδόσεις Εργαστηρίου Νευροψυχολογίας, Βόλος, 2011. Σύμφωνα με την εργασία της Ιουλίας Νησιώτου – Μαντέλου (Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγήs 2015-2016)
Βικιπαίδεια, Η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια, Μυελίνη
Ανακλήθηκε από :https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%85%CE%B5%CE%BB%CE%AF%CE%BD%CE%B7
Ερτ, ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ, << Ο κανόνας <<3-6-9-12>> για τα παιδιά και την οθόνη – Μια συνέντευξη με τον γνωστό Γάλλο ψυχαναλυτή SergeTisseron>>, 21.01.2016.
Ανακλήθηκε από :
http://www.ert.gr/eidiseis/o-kanonas-3-6-9-12-gia-ta-pedia-ke-tin-othoni-mia-sinentefxi-me-ton-gnosto-gallo-psichanaliti-serge-tisseron/
Κ. Προκοπάκη, ΜΜΕΨ, Επιδράσεις στα παιδιά και στους εφήβους, ιστοσελίδα ΜΜΕΨ-Οδύσσεια.
Ανακλήθηκε από :
https://www.odysseia-society.gr/wp/wp-content/uploads/2018/04/mme-epidrasi-sta-paidia-kai-stous-efivous-web.pdf
Πηγές εικόνων:
1η εικόνα: infokids.gr
2η εικόνα: insomnia.gr
3η εικόνα: Psychology.now
4ή εικόνα: mothersblog.gr
