Η κατάκτηση της γλώσσα πριν και κατά την διάρκεια του σχολείου

0Shares

Η γλώσσα πριν το σχολείο

Ένα παιδί πέντε ετών πριν πάει ακόμα στο σχολείο μπορεί να χρησιμοποιήσει το περίπλοκο σύστημα της μητρικής γλώσσας με μία διαδικασία όμοια για οποιαδήποτε ομιλούμενη γλώσσα (Slobin, 1992).

Η μητρική γλώσσα ωθεί το παιδί στο να κατακτήσει τις μορφολογικές, φωνητικές, συντακτικές και σημασιολογικές ικανότητες της γλώσσας χωρίς την ανάγκη εξωγενών προσχεδιασμένων παραγόντων. Η διαδικασία αυτή υλοποιείται με κάποιον θα λέγαμε αυτόματο τρόπο, ο οποίος έγκειται από την ανθρώπινη φύση και επικοινωνία. Ωστόσο η διαδικασία αυτή είναι ακούσια εφόσον το παιδί στην ηλικία λειτουργεί αυθόρμητα (Vygotsky,1988). Το παιδί βρισκόμενο στο πρώτο περιβάλλον κοινωνικοποίησης που δεν είναι άλλο από την οικογένεια, προσπαθεί να μιλήσει και να επικοινωνήσει με τα δρώντα πρόσωπα σε διάφορες κοινωνικές περιστάσεις (Μητσικοπούλου, 2001).

Τα παιδιά λένε αρκετοί εκπαιδευτικοί είναι σφουγγάρια και αυτό δεν απέχει πολύ από την αλήθεια εφόσον το παιδί μπαίνει στην διαδικασία της παρατήρησης από τα πρώτα χρόνια της ζωής του εφόσον έχει εμπειρίες για τον γραπτό λόγο, πριν τον διδαχτεί. Στο σημείο αυτό λοιπόν εμφανίζεται ο αναδυόμενος γραμματισμός ή αλλιώς αναγνωστική ετοιμότητα. Το παιδί πριν πάει ακόμη στο σχολείο, κατά την διαδικασία με την οποία χρησιμοποιούσε τον προφορικό λόγο εμφανίζονταν δεξιότητες που αφορούν τον γραπτό λόγο (Κουτσουράκη, 2001• Παντελιάδου, 2000).

Το παιδί περνώντας τα πέντε του χρόνια και αφού είναι σε θέση να επικοινωνήσει με τον περίγυρό του καλείται να μάθει με την είσοδο του στο σχολείο την εσωτερική υπόσταση της γλώσσας. Για να συμβεί ωστόσο αυτό, όπως προείπα ο εκπαιδευτικός οφείλει να δέχεται την διαφορετικότητα του κάθε παιδιού το οποίο έχει λάβει διαφορετικά ερεθίσματα και χειρίζεται, είτε ένα <<περιορισμένο>> γλωσσικό κώδικα, είτε ένα <<επεξεργασμένο>> γλωσσικό κώδικα και να ενεργεί αντιστοίχως (Κωστούλη, 1997).

Όσο για την εκμάθηση του γραπτού λόγου υπάρχουν δύο αντίθετες απόψεις, η μία πρεσβεύει την διδασκαλία γραφο-φωνημικών αντιστοιχιών και η δεύτερη την επαφή του παιδιού με ένα περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα που αφορούν τον γραμματισμό. Ο καλύτερος τρόπος δεν είναι άλλος από τον συνδυασμό (ισορροπημένος γραμματισμός), στον οποίο χρησιμοποιούνται και οι δύο τεχνικές για την εκμάθηση του γραπτού λόγου με έναν τρόπο που δεν κουράζει το παιδί. (Παντελιάδου, 2000). Σύμφωνα με τους Teale & Sulzby όλοι οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να ρίξουν το βάρος τους στον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν τα παιδιά έτσι ώστε να είναι η διδασκαλία αποτελεσματική και στοχευμένη. Στο σημείο αυτό θα αναφέρω ένα κομμάτι από το απόσπασμα του Χρ. Τσολάκη  << ο άνθρωπος γεννιέται φέροντας μαζί του τον σκληρό δίσκο της γλώσσας>>. Εφόσον ο άνθρωπος φέρει από την γέννηση του την ικανότητα να κατακτήσει τον λόγο, ο εκπαιδευτικός που θέλει να διδάξει τον γραπτό λόγο πρέπει οφείλει να λάβει υπόψιν του τα χαρακτηριστικά του αναδυόμενου γραμματισμού.

Το ημερήσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα επίσης πρέπει να ελκύει τα παιδιά στην διαδικασία της μάθησης με δραστηριότητες αντιπροσωπευτικές με τις ανάγκες των παιδιών. Τα παιδιά έχοντας εμπλακεί στην εκπαιδευτική διαδικασία θα αισθητοποιήσουν τις προϋπάρχουσες γνώσεις τους και θα τις εμπλουτίσουν μέσω αυτής (Κωστούλη, 2001) . Τέλος, η εκμάθηση της γλώσσας είναι ένα υπέρτατο αγαθό που μας βοηθά εκτός από το να επικοινωνούμε να μαθαίνουμε, να ελισσόμαστε κάνοντας εμάς και τους γύρω μας καλύτερους. Είναι το μέσο με το οποίο αυτός ο κόσμος προχωράει μαθαίνοντας το παρελθόν χτίζουμε το μέλλον.  

 

Βιβλιογραφία:
Κωστούλη, Τ. (2001), «Κειμενοκεντρική προσέγγιση και γλωσσικό μάθημα», Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη Γλώσσα, επ. Χριστίδης Α.-Φ., Κ.Ε.Γ.: Θεσσαλονίκη.

Κουτσουράκη, Σ. (2001), «Αναδυόμενος γραμματισμός. Η ανάπτυξη των δεξιοτήτων ανάγνωσης και γραφής στην πρώιμη παιδική ηλικία», Επιστήμες της Αγωγής (πρώην Σχολείο και Ζωή), τεύχος 2-3, σ. 59.76.

Μητσικοπούλου, Β. (2001), «Γραμματισμός», Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη Γλώσσα, επιμ. Χριστίδης Α.-Φ., Κ.Ε.Γ.: Θεσσαλονίκη

Slobin, D. (1992), «Παιδιά και γλώσσα: Τα παιδιά μαθαίνουν με τον ίδιο τρόπο σ’ όλο τον κόσμο», Κείμενα Εξελικτικής Ψυχολογίας, τόμος Α’: Γλώσσα (επιμ. Βοσνιάδου Σ.). Gutenberg: Αθήνα.

Vygotsky, L. (1988), Σκέψη και γλώσσα, Γνώση: Αθήνα